مغز ابله | 9 | کنترل مغز | خواب | 1

خواب چیست؟ دراز بکشیم و بکپیم! این پروسه می‌تواند چقدر پیچیده باشد؟

خیلی! خواب، چرایی‌اش و اینکه چه اتفاقاتی در آن ساعات در بدن ما می‌افتد چیزی‌ست که زیاد ذهن ما را درگیر خود نمی‌کند. حقیقت این است که وقتی خوابیم، هوشیاری برای آنالیز آن نداریم و وقتی بیداریم، حوصله‌ی بررسی آن را!

هدف خوابیدن چیست؟ نمی‌دانیم ولی خوابیدن چیزی‌ست که در تمام گونه‌های جانوری شاهدش هستیم. حتی نخسانه که از کرم‌های انگلی به شمار می‌رود هم نشانه‌هایی از خوابیدن را بروز می‌دهد. یک سری دیگر مثل چتر دریایی و اسفنج‌ها نشانه‌هایی از خواب از خود بروز نمی‌دهند ولی در نظر داشته باشید که آن‌ها اصلا مغزی ندارند در نتیجه احتمالا کلا خواب تشریف دارند. ولی خواب یا به عبارت فنی‌تر دوره‌های عدم فعالیت در گونه‌های وسیعی از جانواران مشاهده شده است. با توجه به رد پا و ریشه‌ی عمیق خواب در گونه‌های جانوری بایستی موضوع بسیار مهمی بوده باشد. پستانداران آبزی هم روش جالبی برای خوابیدن دارند. آن‌ها نیمی از مغز خود را به خواب می‌برند تا با نیم دیگر به فعالیت‌های معمول بپردازند. می‌توانید حدس بزنید اگر کل مغزشان به خواب برود چه می‌شود؟ یادشان می‌رود شنا کنند و غرق می‌شوند.

اینجا یک نکته‌ی بسیار مهم وجود دارد. خواب آنقدر مهم است که بایستی توسط این موجودات دریایی به نحوی انجام شود. به عبارتی اهمیتش از غرق شدن و مُردن جانور بیشتر است و احتمالا به همین خاطر سیستم به خواب رفتن نیمی از مغز توسعه پیدا کرده است.

تئوری‌های فراوانی وجود دارد. در این پست به چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم. «بهبود یافتن.» زخم‌های موش‌هایی که از کمبود خواب رنج می‌بردند، دیرتر خوب می‌شد و به اندازه‌ی موش‌هایی که به اندازه‌ی کافی می‌خوابیدند عمر نمی‌کردند.

یا اینکه در زمان خواب قدرت سیگنال‌ها اتصال‌های ضعیف عصبی کاهش پیدا می‌کند تا راحت‌تر حذف شوند. یا تسهیل حذف یا کاهش احساسات منفی با خوابیدن مهیا می‌شود.

یک تئوری جالب می‌گوید خواب به ما انسان‌ها کمک می‌کرده تا از دست شکارچیان در امان باشیم. در زمان خواب نشانه‌های یک موجود فعال که شکارچی به دنبال آن است را بروز نمی‌دهیم در نتیجه شکارچیان شب‌کار از یافتن و شکار ما باز می‌ماندند.

بعضی‌ها هم شاید بگویند این دانشمندان بیخودی همه چیز را پیچیده می‌کنند. خب خوابیدن برای استراحت کردن است دیگر. و پر بیراه هم نمی‌گویند. خوابیدن بعد از یک روز سخت می‌تواند به شما کمک کند تا در آن بازه‌ای که فعالیت بدنی‌تان خاموش می‌شود (خواب) بدن ریکاور شود و برای یک روز سخت دیگر آماده شویم. ولی اگر خواب برای رفع خستگی‌ست چطور است که وقتی در حال کارگری هستیم همانقدر می‌خوابیم که چند سال بعد که از کار بیکار شده‌ایم!؟ فعالیت سوخت و ساز بدن در طول خواب بین پنج تا ده درصد کاهش پیدا می‌کند. اینجور به قضیه نگاه کنیم که با ماشینی در حال حرکت با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت‌اید و با مشاهده‌ی دودی که از موتور بلند می‌شود سرعتتان را به ۷۵ کیلومتر در ساعت کاهش می‌دهید. خب احتمالا موتورِ ماشین با چهره‌ای متعجب به شما می‌گوید «Come On». موتورها را خارجکی‌ها می‌سازند و فارسی بلد نیستند!